Manifesto de Prago
de la Movado por la internacia lingvo Esperanto
Ni, anoj de la tutmonda movado por la progresigo de esperanto direktas
¶i tiun manifeston al ¶iuj registaroj, internaciaj organizoj kaj homoj
de bona volo, deklaras nian intencon firmvole plulabori por la celoj
¶i tie esprimitaj, kaj invitas ¶iun unuopan organiza¤on kaj homon ali±i
al nia strebado.
Lan¶ita en 1887 kiel projekto de helplingvo por internacia komunikado,
kaj rapide evoluinta en vivoplenan, nuancori¶an lingvon, esperanto jam
de pli ol jarcento funkcias por kunligi homojn trans lingvaj kaj kulturaj
baroj. Intertempe la celoj de ±iaj parolantoj ne perdis gravecon kaj
aktualecon. Nek la tutmonda uzado de kelkaj lingvoj, nek progresoj en
la komunikad-tekniko, nek la malkovro de novaj metodoj de lingvo-instruado
ver¥ajne realigos jenajn principojn, kiujn ni konsideras esencaj por
justa kaj efika lingva ordo.
Demokratio
Komunika sistemo, kiu tutvive privilegias iujn homojn, sed postulas
de aliaj, ke ili investu jarojn da penoj por atingi malpli altan gradon
de kapablo, estas fundamente maldemokratia. Kvankam, kiel ¶iu lingvo,
esperanto ne estas perfekta, ±i ege superas ¶iun rivalon en la sfero
de egaleca tutmonda komunikado. Ni asertas, ke lingva malegaleco sekvigas
komunikan malegalecon je ¶iuj niveloj, inkluzive de la internacia
nivelo. Ni estas movado por demokratia komunikado.
Transnacia edukado
©iu etna lingvo estas ligita al difinita kulturo kaj naci(ar)o. Ekzemple,
la lernejano, kiu studas la anglan, lernas pri la kulturo, geografio
kaj politiko de la anglalingvaj landoj, precipe Usono kaj Britio.
La lernejano, kiu studas esperanton, lernas pri la mondo sen limoj,
en kiu ¶iu lando prezenti±as kiel hejmo. Ni asertas, ke la edukado
per iu ajn etna lingvo estas ligita al difinita perspektivo pri la
mondo. Ni estas movado de transnacia edukado.
Pedagogia efikeco
Nur malgranda procenta¤o el tiuj, kiuj studas fremdan lingvon, ekmastras
±in.
Plena posedo de esperanto eblas e¶ per memstudado. Diversaj studoj
raportis propedeµtikajn efikojn al la lernado de aliaj lingvoj. Oni
ankaµ rekomendas esperanton kiel kernan eron en kursoj por la lingva
konsciigo de lernantoj. Ni asertas, ke la malfacileco de la etnaj
lingvoj ¶iam prezentos obstaklon por multaj lernantoj, kiuj tamen
profitus el la scio de dua lingvo. Ni estas movado por efika lingvo-instruado.
Plurlingveco
La esperanto-komunumo estas unu el malmultaj mondskalaj lingvokomunumoj,
kies parolantoj estas senescepte du- aµ plurlingvaj. ©iu komunumano
akceptis la taskon lerni almenaµ unu fremdan lingvon ±is parola grado.
Multokaze tio kondukas al la scio de kaj amo al pluraj lingvoj, kaj
±enerale al pli vasta persona horizonto. Ni asertas, ke la anoj de
¶iuj lingvoj, grandaj kaj malgrandaj, devus disponi pri reala ¥anco
por alproprigi duan lingvon ±is alta komunika nivelo. Ni estas movado
por la provizo de tiu ¥anco.
Lingvaj rajtoj
La malegala disdivido de potenco inter la lingvoj estas recepto por
konstanta lingva malsekureco, aµ rekta lingva subpremado ¶e granda
parto de la monda lo±antaro. En la esperanto-komunumo la anoj de lingvoj
grandaj kaj malgrandaj, oficialaj kaj neoficialaj, kunvenas sur neµtrala
tereno, dank' al la reciproka volo kompromisi. Tia ekvilibro inter
lingvaj rajtoj kaj respondecoj liveras precedencon por evoluigi kaj
pritaksi aliajn solvojn al la lingva malegaleco kaj lingvaj konfliktoj.
Ni asertas, ke la vastaj potencodiferencoj inter la lingvoj subfosas
la garantiojn esprimitajn en tiom da internaciaj dokumentoj, de egaleca
traktado sendistinge pri la lingvo. Ni estas movado por lingvaj rajtoj.
Lingva diverseco
La naciaj registaroj emas konsideri la grandan diversecon de lingvoj
en la mondo kiel baron al komunikado kaj evoluigo. Por la esperanto-komunumo,
tamen, la lingva diverseco estas konstanta kaj nemalhavebla fonto
de ri¶eco. Sekve, ¶iu lingvo, kiel ¶iu viva¤ospecio, estas valora
jam pro si mem kaj inda je protektado kaj subtenado. Ni asertas, ke
la politiko de komunikado kaj evoluigo, se ±i ne estas bazita sur
respekto al kaj subteno de ¶iuj lingvoj, kondamnas al formorto la
plimulton de la lingvoj de la mondo. Ni estas movado por lingva diverseco.
Homa emancipido
©iu lingvo liberigas kaj malliberigas siajn anojn, donante al ili
la povon komuniki inter si, barante la komunikadon kun aliaj. Planita
kiel universala komunikilo, esperanto estas unu el la grandaj funkciantaj
projektoj de la homa emancipi±o - projekto por ebligi al ¶iu homo
partopreni kiel individuo en la homa komunumo, kun firmaj radikoj
¶e sia loka kultura kaj lingva identeco, sed ne limigite de ili. Ni
asertas, ke la ekskluziva uzado de naciaj lingvoj neeviteble starigas
barojn al la liberecoj de sinesprimado, komunikado kaj asocii±o. Ni
estas movado por la homa emancipi±o.
|